Μήνας Νοέμβρης και στις Ποταμιές τα ρακοκάζανα, όπως κάθε χρόνο κάνουν την εμφάνισή τους. Μέσα στη φθινοπωρινή φύση, στις πρώτες κρύες μέρες, η εικόνα, η μυρωδιά, η αίσθηση της ζέστης του ρακοκάζανου σε τραβούν σαν μαγνήτης. Η λειτουργία του θεσμοθετήθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1920, όπου και δόθηκαν άδειες στους κρητικούς αγρότες.

Η ρακή ή τσικουδιά συνοδεύει πάντα τις κοινωνικές εκδηλώσεις των Ποταμιανών. Είναι ένα εργαλείο επικοινωνίας για όλους τους Κρητικούς. Είναι ποτό μονής απόσταξης χωρίς πρόσμειξη άλλων υλικών. Τα στράφυλλα ή τσίκουδα μετά το πάτημα των σταφυλιών φυλάσσονται για περίπου 40 ημέρες σε βαρέλι όπου «βράζουν», γίνεται η ζύμωση. Όταν έρθει η ώρα του καζανιού τα στράφυλλα μπαίνουν στο καζάνι μαζί με νερό. Από κάτω ανάβουν τη φωτιά με ξύλα, όπου αυτά αρχίζουν να βράζουν. Η φωτιά δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ δυνατή, ούτε πολύ χαμηλή. Αφού βράσουν, το οινόπνευμα που έχουν τα στράφυλλα λόγω υψηλών σακχάρων εξατμίζεται. Ο ατμός κυκλοφορεί στο σωλήνα που ξεκινάει από το καζάνι. Στη πορεία ψύχεται και υγροποιείται. Καταλήγει στο κιούπι σταγόνα, σταγόνα «η πρωτόρακη», η φετινή ρακή. Εκεί συλλέγεται το δυνατό ποτό με ιδιαίτερη υπομονή.

Οι Ποταμιές γιορτάζουν την εποχή του καζανιού. Κίνηση, ζωηρές φωνές, γέλια, μουσική ακούς μόλις φτάσεις. Δεν είναι τόσο η οικονομική δραστηριότητα που κάνει σημαντικό το καζάνι αφού η ρακή είναι ένα επιπλέον εισόδημα, αλλά είναι πάνω απ’ όλα κοινωνικό φαινόμενο και παράδοση.

Ποια είναι η μαγεία του ρακοκάζανου;

Η παραδοσιακή άγνωστη στους πολλούς διαδικασία απόσταξης, η αυθόρμητη παρέα που οδηγεί πάντα σε πολύωρες ευχάριστες συζητήσεις και συχνά σε αυτοσχέδια γλέντια. Γύρω από το καζάνι οποιαδήποτε στιγμή μπορούν να βρεθούν φίλοι, περαστικοί, συγγενείς, γνωστοί και άγνωστοι που γίνονται μία παρέα και αρχίζουν ολοήμερο – ολονύχτιο γλέντι. Σε προσελκύει η περιέργεια, η ζεστή ατμόσφαιρα γύρω του, αν και έχει λίγο κρύο. Αυτή η ζεστή παρεϊστικη ατμόσφαιρα του ρακοκάζανου αρέσει σε όλους.

Οι παραδοσιακοί μεζέδες: οφτές πατάτες σε θράκα ψημένες με τη φλούδα τους, ελιές πράσινες, μαύρες τσακιστές, αλατσολιές και ό,τι φανταστείς. Λάχανο ωμό, χοχλιοί , παξιμάδια και μπόλικες μπριζόλες, λουκάνικα, απάκια ψήνονται και όλο το χωριό μοσχομυρίζει. Καμιά φορά βράζουν σε ζουμί κρέατος χόντρο και τελειώνει η οινοποσία με αυτό. Βέβαια υπάρχουν φρέσκα καρύδια, ρόδια, κυδώνια, τα ποταμιανά εποχιακά φρούτα που δίνουν χρώμα στο τραπέζι. Τα κάρβουνα, η χόβολη της φωτιάς, η τσικουδιά, οι καλοί μεζέδες, η καλή παρέα, σε κρατούν ζεστό και κεφάτο και δεν μετρα΄ς ώρες, απλά χαλαρώνεις.

Οι Ποταμιανοί σε καλοσωρίζουν με ένα ζεστό χαμόγελο και σε κερνούν μία ρακή όποιος και αν είσαι. Το ρακοκάζανο είναι κέντρο χαράς μέσα στ ό όμορφο χωριό Ποταμιές. Είναι μία μοναδική εμπειρία.